1. Narodziny sugestopedii

1.1 Sugestia.

Aby zdefiniować sugestopedię, należałoby wcześniej wyjaśnić, co rozumiemy poprzez sugestię. Tak więc sugestia pojawia się jako zjawisko ambiwalentne w mowie potocznej zasugerować pewien pomysł, pewną ideę komuś oznacza, nie narzucać mu (tej osobie) własnej woli. Dać takiej osobie możliwość przeanalizowania danej idei wyboru i zdecydowania przez niego samego z jednej strony. Jednakże z drugiej, może to oznaczać chęć manipulowania, bądź wywarcia subtelnego wpływu na osobie, której tą ideę przedstawiono bez udziału jego świadomości z czego on sam nie zdaje sobie sprawy.

Tak więc terminologia sugestii nie jest ściśle sprecyzowana. Występują dwa znaczenia słowa sugestia (podwójna semantyka), które współistnieją w języku współczesnym. Niemniej jednak według słowników, encyklopedii, sugestopedia jest to zjawisko wpływu nieracjonalnego, który pozostaje poza oceną logiczną i odnosi się do emocji, afektywności, wrażliwości i wyobraźni.

Sugestia wpływa na naszą świadomość, ale przede wszystkim na naszą podświadomość. Jest jak gdyby górą lodową, którego tylko szczyt oddziałuje na naszą świadomość, czyli częściowo mniej istotną. Natomiast najważniejsza część oddziaływania sugestii nie jest postrzegana i ucieka naszej bezpośredniej obserwacji. Jest jak gdyby tą częścią góry lodowej zatopionej głęboko w naszej podświadomości.

Stanowi ona również jeden z podstawowych elementów komunikacji interpersonalnej jednostki ludzkiej z drugą, z jego środowiskiem, w końcu z nim samym poprzez autosugestię. Można również stwierdzić, że sugestywne zjawisko jest wszechobecne i uniwersalne. Sugestia występuje wszędzie, z czego my w większości nie zdajemy sobie sprawy poza specjalistami od reklam „podprogowych”.

Tak na przykład na planie interpersonalnym nasi rodzice, nasze rodziny, znajomi, itd. wszyscy, z którymi mamy pośredni lub bezpośredni kontakt podczas całego naszego życia oddziałują nawzajem. Takich wpływów nie jesteśmy świadomi i są one poza udziałem naszej świadomości. Można, więc stwierdzić, że życie w jakiejkolwiek formie socjalnej jest sugestywne.

Począwszy od czasów starożytnych do czasów aktualnych sugestia jest wykorzystywana w różnych dziedzinach, np. aby pozyskać nowych zwolenników i w pewien sposób podbić ich umysł i uzależnić.
Zastosowanie sugestii jest bardzo szerokie, występuje w wielu dziedzinach tj. reklama, marketing, sztuka, medycyna, ekonomia, polityka, jak również i w nauczaniu.

Ważne jest uświadomienie sobie, że nasze środowisko oddziałuje na nas poprzez ciągłą stałą sugestię, czasami nie zdefiniowaną, a najczęściej nie świadomą. Czy to będzie środowisko materialne, fizyczne, czy miejsce dekoracji, przyroda, wszędzie tam gdzie żyjemy, gdzie przeżywamy, czy też środowisko społeczno - kulturalne. Wszystko to począwszy od wielu stuleci oddziałuje na nas ogromną sugestią, generalnie prawie nie dostrzegalną.

Początki fenomenu zjawisk sugestywnych są równoznaczne z pojawieniem się człowieka. Również w świecie zwierząt zjawisko to jest wszechobecne. Jednakże uświadomienie sobie wpływu sugestii nastąpiło dopiero w końcu XVIII wieku. Przez długi czas było ono (uświadomienie) wykorzystywane wyłącznie w środowisku medycznym czy paramedycznym.

Należałoby tu wspomnieć nazwiska badaczy takich jak: Mesmer, Puysegar, Braid, Charcot, Bernheim jak również psychoanalitycy z Freudem i Jungiem, a następnie Coue i w końcu Łozonow.
Traktowali oni to zjawisko najpierw jako związane z magnetyzmem, później z hipnozą w celu leczenia chorób czy nałogów. Niemniej jednak badanie zjawiska wpływu sugestii uświadomiło o aspektach zdrowotnych wpływów na jednostkę zarówno na jego stan psychiczny jak i fizyczny oraz rozwój osobowościowy(personalny).

I tak, dla Łozonowa „sugestia jest formą uniwersalną myśli psychicznej podczas, której stymulując aktywność psychiczną podświadomości powoduje się u odbiorcy wytworzenie specyficznej dyspozycji (stanu psychicznego) skierowanego na wykorzystanie rezerw funkcjonalnych jednostki ludzkiej” [ 15. 1984].

Jednakże jakikolwiek byłby stopień sugestywności każdego z nas i formy pod którą ta sugestywność objawiałaby się jest ona mimo wszystko ograniczona poprzez formę ochrony naturalnej. Są to tzw. bariery antysugestywne. Należałoby tu nadmienić, że ciało ludzkie posiada tzw. czynniki biologiczne, które ochraniają ciało przeciwko chorobom, fizycznym urazom itp. Do tego osobowość produkuje ochronę mentalną, aby móc selekcjonować bodźce sugestywne. I według Łozonowa mamy trzy takie bariery: logiczna, afektywna i etyczna.

Bariera logiczna.

Uruchamiana jest wtedy, gdy sugestia pada na obszar świadomości, myśli krytycznej i sugestia ta jest dokładnie poddawana analizie, aby w końcu zostać zaakceptowaną. Bariera ta odrzuca wszystko to, co nie daje wrażenia, że jest logiczna. Tak, więc byłoby niemożliwe kazać wierzyć i przekonywać za pomocą sugestii np. o rzeczach, które są wpisane w nasze funkcje poznawcze, jak na przykład to, że koło jest kwadratowe. Ponieważ obraz tego jest wpisany w tych funkcjach świadomych i podświadomych począwszy od narodzin człowieka.

Bariera afektywna.

Jest rzeczą godną uwagi, że człowiek posiada pewnego rodzaju dyspozycje naturalne w stosunku do ducha przekory, co jest widoczne u małych dzieci, które nie mają jeszcze rozwiniętego myślenia logicznego i struktury moralnej dorosłych. W tym przypadku bariera afektywna odrzuca wszystko to, co jest niezgodne z poczuciem zaufania i bezpieczeństwa. Tak, więc celem sugestologa jest ciągłe zdobywanie autorytetu uczącego w celu stworzenia maksymalnego poczucia bezpieczeństwa i zaufania.

Trzecia bariera - etyczna.

Jest rzeczą oczywistą, że sugestie, które są w opozycji z zasadami moralnymi społeczeństwa, której dana jednostka się wychowała nie będą realizowane. Tak, więc jest konieczne poszanowanie całej otoczki moralnej środowiska kulturalnego podczas kursu sugestopedycznego.
Istnienie i trwałość tych trzech barier antysugestywnych, które w różnym stopniu się uaktywniają w różnych okolicznościach mimo wszystko są niezbędne każdej osobowości w celu zachowania zdrowia psychicznego i fizycznego. Natomiast załamanie bądź złamanie tych barier, osłabienie bądź nieistnienie doprowadza do chorób. Służą one (te bariery antysugestywne) jako niezbędny filtr do tych niezliczonych bodźców szkodliwych, czy też niebezpiecznych dla jednostki ludzkiej.

Byłoby wielkim błędem próbowanie, sforsowanie tych barier w nauczaniu, gdyż konsekwencje tego mogłyby być kłopotliwe dla zdrowia samych uczących.
Tak, więc należałoby postępować w harmonii z tymi barierami w celu złagodzenia ich aktywności. Zostało udowodnione, że skoncentrowane działanie sugestywne, które nie narzuca fałszywego obrazu, bądź krytyki, pobudza pełen udział uczącego. I tak dla Łozonowa oddziaływać w harmonii z barierami antysugestywnymi w określonym i znanym celu tych zainteresowanych nie jest tutaj przymusem, ale procesem rezonansu psychologicznego.
A podczas kursów sugestopedycznych ważne jest osiąganie tego rezonansu, harmonii, która ze swej strony jest jednym ze źródeł satysfakcji i gratyfikacją prowadzących.

1.2 Narodziny sugestologii.

GeorgijŁozonow urodził się w Sofii 22 lipca 1926 roku, gdzie kończył studia medyczne. Jeszcze jako student interesował się psychologią, a szczególnie wszystkim tym, co dotyczy zjawisk parapsychologicznych.
Telepatia i prekognitywizm - zdolność, którą posiadają pewne osoby do przepowiadania przyszłości wzbudza u Łozonowa szczególne zainteresowanie. Przykład Wangi Dymitrowej jasnowidzącej niewidomej, dzisiaj znanej w całej Europie, fascynuje szczególnie Łozonowa. Jest zdolna do czytania w przeszłości, przewiduje przyszłość ze zdumiewającą dokładnością.
To prawdopodobnie pierwsze spotkanie z tą kobietą zdecydowało o przyszłości Łozonowa, wzbudzając w nim chęć poświęcenia swojego życia badaniom naukowym świata „enigmatycznego,” jakim jest parapsychologia.

W 1951 roku Łozonow otrzymuje doktorat z tytułem psychiatry.
Leczy swoich pacjentów poprzez hipnozę, ale po pewnym czasie zdaje sobie sprawę z ogromnych rezerw leczniczych sugestii i jej autonomii w stosunku do hipnozy. Doszedł do wniosku, do jakiego Bernheim doszedł 70 lat wcześniej:
UŚPIENIE poprzez hipnozę nie służy niczemu.
Proces leczenia nie jest związany z uśpieniem, ale z samą sugestią. Jego bardzo żywe zainteresowanie telepatią doprowadza Łozonowa do odbycia wielu stażów od 1960 roku do 1966 roku w charakterze naukowca w laboratoriach psychologicznych, aby zbadać sugestię w Uniwersytecie Leningradzkim Nauk Psychologicznych stworzonych przez Wasiliewa. W tamtym czasie u Wasiliewa nie tylko badano telepatię w zakresie doświadczenia transmisji myśli, czy też obrazu.

Interesowano się również tzw. telepatią codzienną tzn. tej, której jest tworzona ciągle i spontanicznie między ludźmi, którzy nawet tego się nie domyślają. Niezliczone myśli, które przechodzą przez nasz mózg, obrazy projektujące się bez przerwy na naszym ekranie mentalnym, wewnętrzny monolog, który bez przerwy ma miejsce, doznania natury, emocje i uczucia w dużej części nieświadome, które splatają obraz naszych dni, wszystko to ma miejsce między nami, a otoczeniem i odwrotnie, otoczeniem i nami poprzez niedostrzegalną wymianę emisji odbioru wszechobecnej we wszystkich momentach życia codziennego, a w szczególności we wszystkich sytuacjach grupowych. Poza komunikacją werbalną ma miejsce komunikacja niewerbalna wyobrażana poprzez język naszego ciała, gesty, zachowanie i myśli oraz świat tzw. mikrokomunikacji na poziomie nieświadomej.

Wszyscy jesteśmy emitorami. Wymieniamy bezustannie subtelne informacje półświadome i nieświadome. To nasz ton, tembr i modulacja głosu, nasze spojrzenia, mimika, gesty, postawa naszego ciała, sposób poruszania, nasze przyzwyczajenia, tzw. całość naszego zachowania świadomego i jeszcze bardziej nieświadomego. I bez wątpienia także fale telepatyczne związane z naszą aurą, naszym ciałem energetycznym i również inne sposoby komunikacji, z której nie zdajemy sobie sprawy.
Tak, więc można sobie uświadomić, że człowiek jako jednostka ludzka posiada ogromny ukryty potencjał służący do komunikacji.
Zadaniem naukowców związanych z Instytutem Wasiliewa było dogłębne podanie źródeł nieznanych jak również ich pobudzenie i rozwój.

Łozonow znalazł tam, co najmniej potwierdzenie trzech idei lub intuicyjnych podstaw sugestologii.
1. Ogromne źródło do zgłębienia sugestii telepatycznej,
2. Doniosłość mikrokomunikacji międzyludzkiej, albo interpersonalnej.
3. Możliwość pobudzenia ukrytego w każdym z nas potencjału, poszerzenia go i rozwoju poprzez prostą świadomą organizację wszystkich elementów autosugestywnych naszego środowiska.

Te małe pozornie nic nie znaczące elementy, są w rzeczywistości tymi, które uruchamiają w pewnych warunkach reakcje na głębsze i najbardziej trwałe, zdolne do stymulowania w nas pamięci, kreatywności oraz modyfikowania w dużym stopniu naszego zachowania nieświadomego.

W latach 1955-1965 Łozonow praktykując psychoterapie w różnych szpitalach w Sofii, publikuje różne artykuły medyczne w czasopismach medycznych oraz psychologii bułgarskiej i radzieckiej.
Kładzie tam nacisk na doniosłość zjawiska sugestywnego, jako rezultatu terapeutycznego osiągniętego przez niego w swojej praktyce sugestologicznej.

Akcentuje tam różnice pomiędzy sugestią - zjawiskiem w stanie wyciszenia, a hipnozą ściśle związaną ze snem.
W swoich artykułach Łozonow przeciwstawia także terapię sugestywną najróżniejszych psychoterapią zainspirowaną poprzez analizę Freuda. Jednakże zwraca uwagę na szczególną rolę, jaką odgrywa sugestia w całej terapii psychologicznej lub fizycznej, która odrzuca lub nie samą sugestię.

W tym samym czasie Łozonow współpracuje ze znanym parapsychologiem czeskim dr Mylanem Ryzlem, w szczególności w dziedzinie telepatii. W 1960 roku Łozonowowi udaje się zainteresować władze bułgarskie badaniami w parapsychologii. W 1965 roku wyjeżdża do Indii, gdzie spędza 2 miesiące, aby móc tam zbadać zjawiska paranormalne u joginów.

Sam Łozonow praktykuje jogę od 24 roku życia. Jego pobyt w Indiach (1965, 1967 i 1972 rok) przekonuje Łozonowa nie tylko do rzeczywistości niezwykłych zdolności parapsychologicznych występujących u niektórych joginów, ale również u decyzyjnej części autosugestii w realizacji tych wyczynów. Zjawisko hipermnezji u pewnych joginów zadziwia szczególnie Łozonowa, który interesuje się od długiego czasu problemem paranormalnym.

Używając prawdopodobnie technik tysiąc letnich pewni joginowie praktykują od młodego wieku poprzez drogę sugestii, lub autosugestii do zapamiętywania sakralnych pism lub pewnych tekstów spirytualnych, z których są w stanie recytować tysiąc wersetów z dużą łatwością.
Regwedajest najstarszym zabytkiem literatury indoeuropejskiej, zawiera 1017 hymnów, zawierających 10550 wersetów, bądź w sumie 153826 słów.

Cały ten tekst plus inne, tak samo bogate zaawansowane, jogini są zdolni uczyć się na pamięć dzięki hipermnezjii sugestywnej.
Łozonow wraca do Bułgarii bardziej przekonany niż kiedykolwiek, że jeśli pewne osoby dochodzą do tak zdumiewających wyczynów, nie ma żadnego powodu, aby rezultaty, jeśli nie równoważne, to, co najmniej porównywalne nie do tych doświadczanych w Indiach nie mogły być osiągnięte przez innych w szerszym zakresie pod warunkiem zorganizowania im specyficznego i systematycznego treningu.

W 1963 roku Łozonow publikuje w Sofii swoją pierwszą książkę zatytułowaną „Podręcznik psychoterapii”.
Znajdujemy tam liczne elementy, które stanowić będą podstawę sugestologii. Pod nazwą integralnej psychoterapii Łozonow przedstawia drogę swego już dojrzałego doświadczenia w psychoterapii. Wyznaje również pewien sceptycyzm dotyczący miejsca wszystkich metod jakie by one nie były, do ograniczania się do tzw. prostych placebo, czy też prostych rytuałów sugestywnych.

Dla niego najważniejsza jest zawsze osoba terapeuty. Jego zdolność do wykonywania sugestii. To przede wszystkim autorytet, prestiż terapeuty i zaufanie, jakie potrzebne jest wzbudzić w swoim pacjencie.
Tak, więc jaka by nie była metoda stosowana to są ostateczne mechanizmy sugestywne oddziałujące gruntownie, które stanowią decyzyjny element terapeutyczny. W terapii takiej, jaką postrzega i praktykuje Łozonow rolą najważniejszą jest związana z sugestią werbalną i niewerbalną. Łozonow stara się oddziaływać naraz na plan świadomy - sugestia świadoma, oraz na plan pośredni - sugestia pośrednia.

Stara się przede wszystkim, odsugerować pacjenta, oddając mu w zamian zaufanie do swoich możliwości auto leczniczych, zarówno na planie psychologicznym jak i fizycznym. Stara się wyeliminować z umysłu pacjenta obawy, napięcia, strach stanowiący wg niego przyczynę większości chorób.

Sugestywna terapia Łozonowa jest w końcu procesem desugestii i sugestii, lub likwidacją sugestii negatywnej, najczęściej pochodzenia społecznego odgrywającą decydującą rolę.
I w tym procesie likwidacji postawy lekarza czy też terapeuty jest czynnikiem decydującym o powodzeniu terapii.

W swojej praktyce psychoterapeutycznej Łozonow przywiązuje duże znaczenie otoczeniu w szerokim tego słowa znaczeniu, tzn. miłe i przyjemne otoczenie, wygodne warunki, wyposażenie, wrażenie dobrego klimatu stwarzające wrażenie ciepła, miłej atmosfery, poczucia bezpieczeństwa, beztroski. Wszystko po to, aby chory poczuł się jak najlepiej i aby przede wszystkim, czuł się podmiotem dla lekarza i personelu medycznego.

W związku z powyższym Łozonow wymaga od wszystkich, którzy pracują z pacjentami, poza kompetencjami, medycznej postawy sugestywnej. Pacjenci leczeni przez Łozonowa w latach 1951-1955 cierpieli głównie na zaburzenia psychosomatyczne tj.: neurozy-wrzody żołądka, astmę, dermatofity czyli zapalenia skóry, alercie wziewne i pokarmowe, cukrzycę, choroby wieńcowe, nadciśnienia tętnicze itp.

Prawdę mówiąc, przy obecnym rozwoju medycyny w/w choroby są bardzo trudne do wyleczenia. I nie daje się zbyt wielu szans na wyzdrowienie od samego początku. Wiedząc o tym, pacjenci bądź nie programują się podświadomie, skazując się na dalsze cierpienie, czy też, opóźniają w znaczny sposób proces leczenia.

Dlatego też, rezultaty osiągnięte przez Łozonowa są zaskakujące. Zupełne wyzdrowienie lub wyraźna poprawa stanu zdrowia wyniosła w granicach 80%, a więcej czas okres osiągnięcia takich rezultatów jest krótki i przypada na jednego pacjenta średnio od 4 do 5 seansów 50 minutowych. W pewnych wyjątkowych przypadkach trzeba było 12 seansów, aby osiągnąć potrzebne rezultaty. Systematyczna kontrola w rok po zakończeniu terapii wykazała, że 75-80% chorych wyleczonych lub, których stan był znacznie lepszy, w dalszym ciągu, ich stan zdrowia i samopoczucie było zadowalające.
Można, więc stwierdzić, że sugestia wykorzystywana w ten sposób posiada dobroczynne znaczenie.
Sugestia jest czynnikiem mobilizującym organizm, a co za tym idzie, uruchamiane są wszystkie mechanizmy fizjologiczne, jak również psychologiczne dla regeneracji organizmu. Łozonow uważa, że:

„Wszystkie metody terapeutyczne, czy też relaksacyjne mają tylko znaczenie w przypadku, gdy pacjenci mają do nich zaufanie.”

Dla pacjenta nadzieje, oczekiwanie wyzdrowienia, czy też znaczna poprawa stanu zdrowia, wyzwala podczas seansu psychoterapeutycznego tzw. czynnik placebo (proces mobilizacji organizmu spowodowany poprzez sugestię).

Z psychoterapii na bazie sugestii Łozonow przechodzi do pedagogiki sugestywnej.
Pytanie, jakie tu się nasuwa jest następujące: jak i dlaczego lekarz chce zrobić z siebie mistrza szkolnictwa, autorytet?

To w 1956 roku mówi Łozonow, gdy jeden z jego pacjentów, spawacz hospitalizowany na schorzenie psychosomatyczne, uczęszcza od jakiegoś czasu do szkoły wieczorowej, gdzie wymagane od niego jest nauczanie pewnych tekstów na pamięć, podczas jednego z seansów poskarżył się, że nie jest w stanie zapamiętać. Wówczas Łozonow dorzucił do terapii precyzyjną sugestię dotyczącą łatwego zapamiętywania.

Nazajutrz pacjent wrócił rozpromieniony, oświadczając, że kazano mu w szkole recytować wiersz, który zaledwie raz przeczytał i ku swemu zaskoczeniu, był w stanie recytować go bez wysiłku, i co więcej, bez żadnego błędu.
Po tym zdarzeniu Łozonow przekonał się wkrótce o zdumiewających rezultatach, jakie dawała sugestia w celu pobudzenia pamięci stosowana w stanie wyciszenia w tzw. stanie alfa.

Hipermnezja (nadzwyczajne pobudzenie pamięci) wywołana poprzez sugestię okazała się skuteczniejsza niż pobudzenie (wzrost) pamięci otrzymane poprzez sugestie w czasie hipnozy. Hipermnezja wywołana przez sugestię w stanie alfa dawała rezultaty jeszcze bardziej zdumiewające, gdy chodziło o fakty lub informacje zakodowane przez podświadomość bez wiedzy zainteresowanego, a które pojawiały się w pewnych okolicznościach w polu świadomości.

Tak więc sugestologia nowoczesna- nauka sugestii jako środek pobudzenia i rozwoju systematycznego potencjałów ukrytych w podświadomości narodziła się. Aby pójść dalej w swoich badaniach nad sugestią i otrzymaniem potwierdzeń pewnych przypuszczeń dotyczących hipermnezji sugestywnej, Łozonow stawia sobie następujące pytanie: Dlaczego nie wybrać jako pole doświadczenia dziedziny, która byłaby szczególnie użyteczna i łatwa w eksperymentowaniu jaką jest nauczanie języków obcych?

Począwszy od 1963r Łozonow zaczyna swoje doświadczenia. Pierwsze doświadczenia polegały na zapamiętywaniu listy słów. Następnie przechodzi do zdań wyodrębnionych, a następnie do części spójnych dotyczących określonych tematów. Sugestopedia przeistaczała się powoli w metodę nauczania języków obcych. W 1964r Łozonow stworzył po raz pierwszy trzy grupy eksperymentalne, które regularnie były poddawane nauce języka francuskiego i angielskiego poprzez sugestię w zakresie Departamentu Psychiatrii Instytutu Badań Medycznych.

Pierwsze rezultaty były postrzegane wyjątkowo zachęcająco. 26 czerwca 1965r został stworzony Komitet Naukowy do badań problemów nauczania języków obcych w ramach instytutu badań pedagogicznych. W listopadzie 1965 r rozpoczęto pod egidą Instytutu Badań Pedagogicznych pierwsze oficjalne kursy j. francuskiego i angielskiego wg metody sugestopedycznej, pod nadzorem Komitetu Naukowego.

2. Założenia sugestologii

2.1. Rola otoczenia (środowiska)

We wstępie swojej pracy Łozonow przywiązuje szczególna uwagę do tematu jednostki i jej środowiska. Jednak to już historia ewolucji człowieka potwierdzona poprzez nasze aktualne doświadczenia świadczy o interakcji człowieka i jego środowiska. Interakcje i jednocześnie współzależność stanowią formę najbardziej widoczną długiego procesu nauczania. Jest rzeczą ewidentną, że adaptacja instynktowna lub świadoma człowieka do swego środowiska była celem podstawowym każdej jednostki. Kwestia przeżycia, stała się gwarancją równowagi naturalnej i rozwoju osobowościowego, który wprowadzał transformacje organiczne tj. fizjologiczne i psychologiczne.

Człowiek żył i ewoluował w środowisku specyficznym, a jego rozwój osobowościowy i afektywny był uzależniony od złożoności bogactwa środowiska. Wg biologów współczesnych rola środowiska naturalnego lub cywilizacyjnego jest w ewolucji człowieka czynnikiem bardziej decydującym niż predyspozycje genetyczne.

Liczne doświadczenia dowiodły, że zdolności do nauki w całym żywym organizmie są ściśle związane z procesem dojrzewaniem i jego doświadczeniem, np. dzieci wychowywane w domu dziecka, pozbawione kontaktów społecznych, uczuć macierzyńskich, wykazują pewne opóźnienie fizyczne i psychiczne w stosunku do dzieci wychowywanych w ich rodzinach. W swoim dziele Łozonow doszedł do następujących wniosków: jesteśmy nauczani i wychowani przez środowisko i dla środowiska w którym żyjemy.

To środowisko rodzinne i społeczne wpływa głównie na to kim jesteśmy i odbywa się głównie w sposób podświadomy. Te modyfikacje występują zazwyczaj w zbyt małych amplitudach, by mogły być dostrzeżone. Nasze środowisko to najpierw społeczność w jakiej żyjemy oraz miejsce jakie w niej zajmujemy w końcu są to rodzaje zależności, które utrzymujemy z nim na poziomie ekonomicznym, społecznym, kulturalnym.

Nie zdajemy sobie sprawy z ogromnej roli sugestii społecznej, która nas warunkuje nieświadomie od momentu narodzin aż do naszej śmierci. Jest ewidentną rzeczą, że ulegamy nie tylko wpływom tych, z którymi żyjemy, pracujemy ale przede wszystkim podlegamy wpływom od naszego dzieciństwa poprzez wychowanie rodzinne, naukę jaką otrzymaliśmy, system wartości religijnych, moralnych i politycznych społeczeństwa, które jest naszym poprzez tradycję.

Ulegamy głębokim i podświadomym wpływom, normom społecznym życia codziennego poprzez stereotypy, zachowania, sposoby myślenia, przesądy klasy społeczno- ekonomicznej i kulturalnej do jakiej należymy. Jest rzeczą niezbędną dostrzec role środków masowego przekazu, które kierując pewne modele zachowań, modele człowieka sukcesu niekoniecznie pozytywne wpływają na nasz rozwój i naszą całą postawę np. wpływ bajek, gier komputerowych określonego rodzaju oraz filmów na wzrost agresji i zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa człowieka.

Jeśli chodzi o nauczanie, psychologia współczesna rozpatruje to jako proces stopniowy, który ma miejsce od narodzin poprzez całe zdobyte doświadczenie. Jest ono zarówno fizjologiczne, psychologiczne, może być zaburzone poprzez brak równowagi emocjonalnej, brak adaptacji do środowiska naturalnego i społecznego oraz trudność komunikacji.

Zaburzenie emocjonalne wprowadza na poziomie fizjologicznym hiperaktywność systemu limbicznego, którego objawem jest wzrost poziomu adrenaliny we krwi. Następnie ta hiperaktywność wyżej wymienionego systemu wprowadza zaburzenia aktywności kory mózgowej i przeszkadza w realizowaniu niezbędnych przepływów do adaptacji koniecznej.

A środowisko, którym interesuje się Łozonow to przede wszystkim środowisko czysto fizyczne. Ma tu na myśli wpływ pól elektromagnetycznych jako przykład jednego z wielu elementów składowych środowiska, które wywołuje na nas wpływ, którego nie jesteśmy świadomi i nawet nie podejrzewamy jego istnienia.

Również przytacza inny przykład, psychofizjologiczny pól bioenergetycznych, które emanują z każdego człowieka. Te pola o słabej intensywności odgrywają w relacjach interpersonalnych role fizjologiczną i stanowią informację, którą zbyt mało znamy. Cały ogrom stymulantów fizjologicznych organizm przyjmuje nieświadomie, nasza psychika koduje te dane bez interwencji kontroli korowej (kory mózgowej).

Reakcje ludzkie na sugestie środowiska mogą być bardzo indywidualne, oryginalne, kreatywne, konformistyczne, automatyczne i mechaniczne. W każdym z nas w różnym stopniu w różnych proporcjach istnieją te dwie formy reakcji, np. widok tej samej rzeczy może sprowokować uczucia bardzo zróżnicowane: u jednego odczucie niechęci, u drugiego formę zainteresowań, a u jeszcze innego nie wywołuje żadnej reakcji.

Te zróżnicowane formy reakcji na ten sam stymulant są oczywiście uwarunkowane w części poprzez kombinację złożoną w każdym z jego przeszłości i jego osobowości. Jednakże stanowią one odpowiedź zindywidualizowaną na tą samą sugestię. inną formą reagowania jest reakcją stereotypową i zautomatyzowana konformizmu, który jest w istocie poddaniem się presji normatywnej grupy.

Tendencja konformistyczna danej osoby nakazuje mu reagować na widok jednego przedmiotu tak, jak to jest wymagane w grupie społecznej, do której należy. Jeśli np. coś jest pozytywnie odbierane przez grupę to tak również odbiera to jednostka. Jest rzeczą oczywistą, że pewien stopień konformizmu jest niezbędny do funkcjonowania w grupie ludzkiej. Należy wymienić tutaj np. reguły grzecznościowe społeczeństwa w jakim żyjemy, przepisy drogowe itp.

Jednakże zdarza się często, że na skutek wpływu naszego otoczenia mamy mylne obrazy naszych możliwości. W konsekwencji przestajemy wierzyć w nasze siły a jeśli chodzi o naukę postrzegamy ją jako proces żmudny, długotrwały, wymagający wielu powtórzeń, zniechęcający. Co więcej po osiągnięciu pewnego wieku trudno jest nauczyć się czegoś w sposób skuteczny.

Według sugestologów i rezultatów osiągniętych w systemie ich nauczania można stwierdzić, że idee zakodowane w naszej psychice od dzieciństwa są najczęściej mylne. Ich głębokie zakorzenienie powoduje, że człowiek ma przekonanie o pewnym poziomie niemożliwym do przekroczenia, a w konsekwencji nawet nie próbuje tego robić, żeby to zweryfikować.(?) Można wywnioskować, że relacje między jednostką, a jego otoczeniem odbywają się w dwóch kierunkach, bo człowiek jako jednostka też może wpływać na swoje otoczenie w sposób świadomy lub nieświadomy.

Tak wiec zjawisko sugestywne występuje wszędzie i stanowi ważną formę komunikacji. Głównym zadanie sugestologa polega na zorganizowaniu i zorientowaniu klasy współpracę, wzajemny szacunek, zaufanie, wszystko po to, by wywołać przed nią cele i perspektywy, które ma osiągnąć.

Aby uzyskać taki efekt ważne jest zatarcie wpływów negatywnych sugestii, zwłaszcza tych dwóch najważniejszych: że człowiek ma możliwości intelektualne ściśle ograniczone, że starzejąc się potencjał intelektualny i psychiczny znacznie się zmniejsza. Tak więc zadaniem sugestologii wg Łozonowa eksploatowanie jednostki w całej jej różnorodności i złożoności i jej interrelacjach z jej otoczeniem. Tak więc sugestologia wg kładzie nacisk na to, co w relacji miedzy człowiekiem a jego otoczeniem pozostaje niezauważalne, niewystarczająco świadome lub zupełnie nieświadome.

2.2 Podświadomość

Inną cechą, bardzo ważną, teorii Łozonowa, na która zwraca uwagę jest podświadoma aktywność mentalna. Tym samym zrywa ze stereotypem racjonalizmu, którym dotąd kierowali się uczeni, dający priorytet świadomości i logiki formalnej w życiu psychicznym i ignorujący jednocześnie rolę sił witalnych, instynktownych i podświadomych widzianych np. u Rene Descartes.

Dopiero z Freudem medycyna psychologiczna zaczęła badać role podświadomości w całości aktywności ludzkiej. Następnie Freud wskazał na nierozłączność świadomości i podświadomości człowieka oraz ich korelację. Wg Freuda podświadomość jest nośnikiem tendencji instynktownych, pierwotnych, seksualnych, emocjonalnych, intuicyjnych, nierozerwalnie związanych z psychiką ludzką oraz postępowaniem zwanym świadomym.

Bazując na swoich doświadczeniach z pacjentami ustalił zależności pomiędzy podświadomością a zdrowiem psychicznym jednostki, między podświadomością a automatyzmami, podświadomością, a pamięcią, podświadomością a językiem, podświadomością a sztuką. W swojej doktrynie przedstawia podświadomość jako ważne centrum wokół którego grupują się aktywności psychiczne, które przedstawia wg następującego schematu:

SCHEMAT

Ten schemat przedstawia działanie wielopłaszczyznowe, które odgrywa podświadomość w życiu psychicznym jednostki. W swojej książce pt. „Sugestologia” Łozonow zarzuca wiele Freudowi, m.inn. to, że nie docenił ważności czynników społecznych w kształtowaniu i funkcjonowaniu podświadomości jednostki.

Niemniej można znaleźć punkty wspólne w analizie i definicji tego co Łozonow nazywa aktywnością psychiczną nieświadomą jako siedziba mechanizmów, regulatorów pamięci, automatyzmów, języka, uczuciowości, a doktryną Freuda. Tak jak Freud i jego uczniowie Łozonow ze swojej strony również potwierdza, że aktywność psychiczna nieświadoma bierze szeroki udział w procesach poznawczych i mentalnych. Wykonujemy wiele czynności bez refleksji świadomej (jemy, chodzimy), które są dyspozycyjne natychmiast wg zautomatyzowanch potrzeb i regulowane przez aktywność nerwową podświadomą.

Człowiek koduje ogromna liczbę percepcji poprzez drogi podświadome, które dostarczają informacji i są zachowywane stanowiąc czynnik rozwojowy pamięci.

Mirosław Walczyński